Deprem Nedir?

Deprem, yer kabuğundaki çatlaklar nedeniyle oluşan ani titreşimlerin dalgalar halinde ilerleyerek çevreyi sarsmasıyla oluşan bir olaydır. Depremler önlenmesi mümkün olmayan doğa olaylarıdır.  Dünyanın yaratılışından bu yana depremlerin aktif olduğu bölgesinde birbiri ardına meydana geldiği, milyonlarca insanın ve evin yıkılmasına neden olduğu bilinmektedir. Bilindiği üzere ülkemiz dünyanın deprem açısından en aktif bölgelerinden birinde yer almaktadır.

Depremin Oluş Nedenleri

İçinde yaşadığımız dünya, yarıçapı 6.370 km olan bir küredir. Dünya’nın yüzeyinden merkezine kadar olan alan dıştan içe doğru şu katmanlardan oluşur: 1. Litosfer (katı) 2. Astenosfer (viskoz, sıvı) 3. Manto (yarı-viskoz, yarı-katı) 4. Çekirdek (katı). İçinde yaşadığımız 70-80 km kalınlığındaki litosfer; Sıcaklığı 1500-2000°C olan ve kıvamı erimiş kauçuğa benzeyen astenosferin en üstünde yer alır. Bu sıcak ve viskoz tabakanın üstünde litosfer hareket eder. Bu hareket sırasında oluşan tektonik kuvvetler, belirli zaman aralıklarında fay adı verilen çatlaklar boyunca ani hareketlere neden olur. Bu ani hareketlerinden kaynaklanan titreşimler litosferde ilerleyerek yıkıcı depremlerine neden olur. Günümüz teknolojisinde depremi kesin olarak tahmin etmek veya geciktirmek mümkün değildir. Dünya’nın sıcaklığının, yüzeyin derinliklerine doğru inildikçe arttığı bilinmektedir. Astenosferde meydana gelen kuvvetler, özellikle konveksiyon akımları, kayalık kabuğun parçalanmasına ve çok sayıda “levhaya” ayrılmasına neden olur. Bu levhalar üzerindeki kıtalar astenosfer üzerinde sal gibi yüzer ve birbirlerine göre insan algılayamayacağı hızlarda hareket ederler. Depremler dünyanın her yerinde, bu levhaların kenarlarında, yani Dünya’nın kabuğunu oluşturan levhaların birbirine sürtündüğü, birbirini ittiği, üst üste geldiği veya birbirinin altından geçtiği yerlerde meydana gelir. İtilen plaka ile diğer plaka arasındaki sürtünme kuvvetlerinin aşılmasıyla hareket meydana gelir. Bu hareket gibi çok kısa bir zaman aralığında gerçekleştiği için şok edicidir.

Bu süre zarfında Dünya yüzeyinde çıplak gözle görülebilen ve uzunluğu kilometreye kadar olabilen sözde faylar oluşabilir. Bu çatlaklar yüzey katmanlarında gizlidir ve yüzeyden görünmeyebilir. Teoriye göre, zamanla kademeli olarak meydana gelen birim deformasyonların birikmesiyle elastik bir kütle halinde depolanan enerji, zamanın herhangi bir noktasında kritik bir değere ulaşır ve fay düzlemi boyunca mevcut sürtünme kuvvetlerini yenerek fay hattının her iki tarafındaki kaya bloklarının göreceli hareketine neden olur. Bu olay ani bir tahliye hareketidir. Faylar genellikle hareket yönlerine göre adlandırılır. Esas olarak yatay hareketler sonucu oluşan faylara doğrultu atımlı faylar denir. Ülkemizdeki Kuzey Anadolu Fayı doğrultu atımlı bir faydır. Bir diğeri ise bir fay tarafından oluşturulan iki ayrı bloğun birbirine göre sağa veya sola doğru hareket etmesidir. Bu, sağ veya sol yönlü doğrultu atımlı bir fayın örneğidir. Doğrulama atımlı faylar yüksek şiddetli (yıkıcı) depremlere neden olabilir. Düşey hareket sırasında oluşan faylara eğim atımlı faylar denir. Fayların çoğu hem yatay hem de düşey hareket gösterir.

Deprem Çantası Neden Önemlidir?

Deprem gibi doğal afetlere hazırlıklı olmak, can ve mal kayıplarını önlemek için son derece önemlidir. Deprem çantanız acil durumlarda ihtiyaç duyabileceğiniz temel malzemeleri içermelidir. Bu malzemelerin arasında su, yiyecek, ilk yardım çantası, el feneri, pil, radyo, önemli belgeler vb. yer alıyor. Ayrıca çantanızı her zaman elinizin altında bulundurmak önemlidir. Depremler ülkemizde sıklıkla meydana gelen, oluş şekli önceden tahmin edilemeyen ciddi ve tehlikeli bir doğal afettir. Bu nedenle olası bir depremde hayatta kalabilmek, sonrasında güvenli bir şekilde yaşamı sürdürebilmek ve temel ihtiyaçları en kısa sürede karşılayabilmek için önceden hazırlık yapmak  çok önemlidir. Deprem çantası bu hazırlığın en temel ve önemli unsurlarından biridir. Acil bir durumda ihtiyaç duyulan temel ve malzeme envanterine sahip olmak, hayat kurtarabilir ve beklenmedik bir durumda hayatta kalma şansını büyük ölçüde artırabilir. Bu sırada her an deprem olabilme ihtimaline karşı deprem çantasına konulacak eşyaların hazırlanması önemlidir.

Deprem Tatbikatı Neden Önemlidir?

Deprem eğitimi (Tatbikat), toplulukların ve bireylerin deprem durumunda nasıl müdahale edeceklerini öğrenmeleri, anlamaları ve hazırlanmaları için gereklidir. Eğitimin temel amacı, deprem anında hızlı ve yerinde kararlar vererek bu kararların can ve mal kaybını en aza indirecek şekilde uygulanmasını sağlamaktır.  Deprem Tatbikatı, Katılımcılara gerçek deprem senaryolarını simüle ederek, eğitim ve deneyim kazanarak teorik bilgileri somut eyleme dönüştürme fırsatı sunuyor. Ayrıca deprem eğitimi (Tatbikatı) sırasında izlenen prosedürlerin ve kullanılan ekipmanların gözden geçirilmesi, olası eksikliklerin tespit edilmesini ve iyileştirme fırsatları sağlanmasını sağlayacaktır.

Deprem Tatbikatı Nasıl Yapılır?

Planlama ve Organizasyon

Başarılı deprem tatbikatları öncelikle detaylı planlama ve organizasyonla yapılmalıdır. Katılımcıları bilgilendirmek, rolleri atamak ve senaryo oluşturmak bu sürecin temel adımlarıdır.

 Eğitim ve Bilgilendirme

Eğitim katılımcılarına deprem müdahalesi, ilk yardım bilgileri ve acil durum prosedürleri konusunda eğitim verilmelidir. Bilgilerin pekiştirilmesinde görsel ve yazılı materyallerden yararlanılabilir.

Senaryonun Uygulanması

Planlanan senaryoya göre tatbikat başlar. Katılımcıların belirli bir zaman dilimi içerisinde gerçekçi hareketler ve egzersizler yapmaları beklenmektedir. Oluşturulan senaryoların gerçeği yansıtan olası durumlara dayanması gerekir.

Deprem Tatbikatı Sırasında Yapılması Gerekenler

Acil Durum Planları

Mevcut acil durum planları doğrultusunda hareket ederek kuruluş içerisinde düzeni sağlar.

Koordinasyon

Katılımcılar arasında iyi bir iletişim ve koordinasyon sağlanmalıdır. Böylece herkes ne yapması gerektiğini bilir ve karışıklık önlenir.

Emniyeti Göz Ardı Etmek

Egzersizler sırasında emniyet tedbirlerine uyulmalıdır. Gerçek bir afet durumuna hazırlık olsa da tatbikat sırasında kimsenin yaralanmaması önemlidir.

Deprem Tatbikatının Faydaları

Bilinçlendirme (Tatbikat) toplumda depremi konusunda farkındalık ve bilinç oluşturmayı amaçlamaktadır. Bireyler deprem anında ne yapacakları konusunda daha hazırlıklı oluyorlar.

Acil Durum Yönetimi

Acil durum yönetimi becerilerinin geliştirilmesi uygulamalı eğitimle de gerçekleştirilebilir. Bu sayede kişi ve kuruma deprem anında hızlı ve etkili müdahale imkânı sağlanıyor. Kişisel Sorumluluk egzersizi, bireylerin deprem sırasında kendi güvenlikleri ve başkalarına yardım etme yetenekleri konusundaki sorumluluklarını daha iyi anlamalarına yardımcı olur.

Deprem Tatbikatının Önemi

Deprem tatbikatları, toplumun deprem gibi doğal afetlere hazırlanmasında önemli rol oynuyor. Tatbikat gerçekçi koşullar altında deprem anında nasıl tepki vereceğinizi öğrenme ve uygulama fırsatı sunuyor. Amaç, bir felaket yaşandığında paniğe kapılmadan uygun müdahalede bulunarak hayatta kalma şansını artırmaktır. Bu tür eğitimler, acil müdahale ekiplerinin koordinasyonunun ve etkin çalışmasının iyileştirilmesine de katkı sağlayacak. Tatbikatları sadece öğrenciler ve bireyler için değil aynı zamanda itfaiye, polisi ve sağlık ekipleri gibi profesyonel acil servisler için de büyük önem taşımaktadır…

6 Şubat Depreminde Hayatını Kaybedenleri Rahmetle ve Saygıyla Anıyoruz…

Hey Haber/ Hatice ÇELİKEL