EFES ANTİK KENTİ

Efes kentinin ilk kuruluşu M.Ö. 6000 yıllarına kadar inmektedir. Son yıllarda yapılan araştırma ve kazılarda, Efes çevresindeki höyükler ve kalenin bulunduğu Ayasuluk Tepesi’nde Tunç Çağları ve Hititler’e ait yerleşimler saptanmıştır. Hititler döneminde kentin adı Apasas’tır. M.Ö. 1050 yıllarında, Yunanistan’dan gelen göçmenlerin de yaşamaya başladığı liman kenti Efes, M.Ö. 560 yılında Artemis Tapınağı çevresine taşınmıştır.

TARİHÇE

Efes’i çevreleyen alan, yakındaki Arvalya ve Çukuriçi olarak bilinen yapay höyükler tarafından ortaya çıkarıldığında yani Neolitik Çağ sırasında, zaten inşa edilmişti. Arkeolog Adil Evren başkanlığında yapılan araştırma ve kazılar sonucunda, bu höyükte taş ve bronz baltalar, iğneler, açkılı seramik parçaları, ağırşaklar, obsidien ve sileks, deniz kabukluları, öğütme ve perdah aletleri bulunmuştur. Yapılan değerlendirmelerle, Çukuriçi Höyük’te Neolitik dönemden Erken Bronz Çağı’na kadar yerleşimin ve yaşamın olduğu saptanmıştır.

Bugün gezilen Efes ise Büyük İskender’in generallerinden Lisimahos tarafından M.Ö. 300 yıllarında kurulmuştur. Şehir Roma’dan özerk bir şekilde, Apameia Kibotos şehri ile ortak para bastırmıştır. Bu şehirler klasik dönemdeki Küçük Asya’da yarı özerk davranmaya başlamışlardır.

Helenistik ve Roma çağlarında en görkemli dönemlerini yaşayan Efes, Roma İmparatoru Augustus zamanında, Asya eyaletinin başkenti olmuş ve nüfusu o dönem 200.000 kişiyi aşmıştır. Bu dönemde her yer mermerden yapılmış anıtsal yapılarla donatılmıştır.

MİMARİ ESERLER

Artemis Tapınağı : Dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı, antik dünyanın mermerden inşa edilmiş ilk tapınağı olup temelleri MÖ 7. yüzyıla kadar gitmektedir. Tanrıça Artemis’e ithafen Lidya Kralı Croesus tarafından yaptırılan yapı, Yunan mimar Chersiphron tarafından tasarlanmış ve dönemin en büyük heykeltraşları Pheidias, Polycleitus, Kresilas ve Phradmon tarafından yapılmış bronz heykellerle süslenmiştir.

Celsus Kütüphanesi : Roma dönemi yapılarının en güzellerinden birisi olan yapı hem kütüphane hem de mezar anıtı görevini üstlenmiştir. 106 yılında Efes valisi olan Celsius ölünce, oğlu kütüohaneyi babasının adına mezar anıtı olarak yaptırmıştır. Celsius’un lahdi kütüphanenin batı duvarı altındadır. Cephesi 1970/80 yıllarında restore edilmiştir.

Meryem Ana Evi : Bülbüldağı’nda, İsa’nın annesi Meryem’in, son yıllarını Yuhanna ile birlikte geçirdiğine inanılan kilisedir. Hristiyanlar için hac yeridir ve bazı papalar tarafından da ziyaret edilmiştir. Meryem’in burada ölüp mezarının da Bülbüldağı’nda olduğu düşünülmektedir.

Haber: Dilara Baydi