Kayyum, belirli durumlarda, kamu kurumlarının ve özel teşebbüslerin yönetimini üstlenmek üzere atanan bir kişiyi veya kurumu ifade eden bir terimdir. Genellikle yerine getirilmesi gereken görevleri ihmal eden veya yasaları ihlal eden bir yöneticinin yerine geçici olarak atanır. Kayyum öp uygulaması, Türkiye dahil birçok ülkede belirli hukuki çerçeveler içinde gerçekleştirilmektedir. Bu makalede, kayyumun ne anlama geldiği, hangi durumlarda atandığı ve genel olarak kamu yönetimindeki yeri hakkında kapsamlı bir inceleme sunulacaktır.
Kayyum uygulaması, tarihsel olarak devletin bir müdahale aracı olarak görülmüştür. Osmanlı İmparatorluğu döneminde de benzer uygulamalar mevcut olup, özellikle idari yetersizliklerin olduğu durumlarda kayyum atanmıştı. Modern hukuk sistemlerinde, kayyum atama süreci daha titiz ve belirli hukuki gerekliliklere bağlı olarak yürütülmektedi
1. Yolsuzluk ve Suistimal : Kayyum ataması, yöneticinin yolsuzluk veya suistimal iddialarıyla karşı karşıya kaldığında devreye girer. Bu durumda, devletin ilgili birimleri yöneticinin yerine geçici bir yönetici veya komite atar.
2. Başarısız Yönetim:Yönetim başarısızlık yaşadığında, örneğin kriz yönetiminde zafiyet gösterildiğinde de kayyum ataması gündeme gelir.
3. Hukuki Süreçler: Belirli hukuki süreçler sonucunda yöneticinin görevine son verildiğinde, yeni bir atama yapılıncaya kadar kayyum atanması gereklidir.
4. Terör Bağlantıları: Terörle iltisaklı olduğu tespit edilen yöneticilerin yerine kayyum atanabilir. Bu, özellikle Türkiye’deki bazı kamu kurumları için geçerli bir durumdur.
Kayyum atanmasıyla birlikte, kayyumun çeşitli yetkileri bulunmaktadır:
– Yönetim planlaması yapmak ve uygulamak
– Mali denetim gerçekleştirmek
– Kurum içinde disiplini sağlamak
– Gerektiğinde personel atamaları yapm
Kayyum uygulamaları, kamuoyunda farklı tepkilere neden olabilmektedir. Bazı kesimler, kayyum atamasını bir gereklilik olarak görürken, bazıları bu durumu siyasi bir müdahale olarak değerlendirmektedir. Kayyumun atanması, genellikle tartışmalara yol açar ve özellikle muhalefet tarafından eleştirilir.Dünya Genelinde Kayyum Uygulamaları
Kayyum uygulamaları yalnızca Türkiye’ye özgü değildir. Birçok ülkede benzer hukuki süreçler bulunmaktadır. Örneğin:
– Hindistan: Yerel idarelerde yolsuzluk vakaları sonrası kayyum atanabilir.
– Rusya: Belirli kamu kuruluşları için kayyum atamaları yaygındır.
– ABD: Bazı eyaletlerde, iflas başvurusu yapan şirketlere kayyum atanabilir.
Haber: Tülay Ataman